Dziecko w sytuacji okołorozwodowej

Dzieci nas obserwują. Wyławiają najmniejsze szczegóły, czytają mowę naszego ciała, ton głosu. Nie oszukujmy się, że gdy atmosfera w domu staje się napięta, a rodzice są w konflikcie, dzieci tego nie zauważą. Nawet, gdybyśmy starali się to ukryć. Spokojna atmosfera i poczucie bezpieczeństwa w domu jest dla nich kluczowe. Jeśli coś się w nim psuje, dzieci automatycznie będą starały się to naprawić, zupełnie nieświadomie stosując różne mechanizmy i strategie.

Dziecko nie zdaje sobie sprawy, że nie ma dostępu do relacji rodziców, którzy dla siebie są partnerami. Na różne sposoby będzie starać się “naprawić” ich miłość, “uzdrowić” dom. To dla niego zadanie ponad siły, zupełnie nieadekwatne do wieku, możliwości, zasobów.

Dziś przyjrzymy się sposobom, w jaki dzieci starają się uratować związki swoich rodziców. Jednym z najczęściej występujących mechanizmów obronnych u dzieci jest tzw. zaprzeczanie. Dziecko stara się zignorować lub zablokować wszelkie negatywne emocje, które mogą towarzyszyć konfliktowi rodziców. Może to prowadzić do zaniku własnej samoświadomości i zdolności do rozpoznawania własnych emocji. Dziecko może również unikać trudnych rozmów na temat problemu, aby ochronić się przed dyskomfortem.

Innym często obserwowanym mechanizmem jest identyfikacja z jednym z rodziców, który jest postrzegany jako bardziej przystępny lub silniejszy emocjonalnie. Dzieci często przyjmują postawę lojalności wobec jednego z rodziców, co może prowadzić do podziału na “dobrego i złego”. Dziecko staje się strażnikiem jednego z rodziców, a to może prowadzić do wewnętrznej destabilizacji i trudności w budowaniu relacji z obydwojgiem rodziców.

Jednak niektóre dzieci reagują na konflikty rodziców poprzez empatię i próbę załagodzenia sytuacji. Tacy mali mediatorzy starają się rozwiązywać spory między rodzicami, próbując wprowadzić harmonię i pokój do domu. Dzieci te często kierują swoją uwagę na dobro innych osób i mogą mieć trudności w wyrażaniu swoich własnych potrzeb i emocji. Takie dziecko bohater niejako poświęca siebie, aby ratować dom.

Aby skupić na sobie uwagę kłócących się rodziców, dziecko może intensyfikować objawy choroby lub udawać większe dolegliwości, aby uzyskać troskę i opiekę. W sytuacji, gdy rodzice są zajęci kłótnią, dziecko może czuć się zaniedbane i wykorzystuje chorobę jako sposób na przyciągnięcie ich uwagi.

Często, w sytuacjach, gdy dziecko nie ma innych sposobów na przyciągnięcie uwagi, przyjmuje negatywne strategie. “Niegrzeczne zachowania” tj. wagarowanie, drobne kradzieże czy pogorszenie wyników w nauce na pewno nie umkną rodzicom. I, nawet jeśli to będą tylko krzyki i wyrzuty, to jednak dziecko dostanie uwagę rodziców. Inne dzieci mogą starać się być “idealne”, być nadmiernie grzeczne, starannie wykonywać zadania domowe, pilnie uczyć się, unikać konfliktów czy robić wszystko, aby utrzymać spokój w rodzinie. Działania te mogą wynikać ze strachu przed utratą miłości i aprobaty rodziców oraz chęci przyczynienia się do poprawy relacji domowych.

Wszystkie te mechanizmy są związane z potrzebą uwagi, akceptacji i miłości ze strony rodziców. Dzieci wykorzystują różne metody, aby zwrócić na siebie uwagę i spełnić te potrzeby emocjonalne. Ważne jest zrozumienie tych mechanizmów przez rodziców, aby mogli dostrzec i zareagować na sygnały wysyłane przez swoje dzieci. Wspieranie zdrowej komunikacji, przejawianie troski i stwarzanie bezpiecznego środowiska emocjonalnego może pomóc dzieciom znaleźć inne sposoby na otrzymanie uwagi i spełnienie swoich potrzeb. Ważne jest, aby zrozumieć, że każde dziecko reaguje na kłótnie rodziców w indywidualny sposób, w zależności od swojej osobowości, wieku i doświadczeń życiowych.

Kluczowe jest, aby rodzice zdawali sobie sprawę z wpływu swoich kłótni na dziecko i rozmawiali z nim o tych trudnych emocjach. Dzieci powinny być informowane o tym, że nie są odpowiedzialne za problemy dorosłych i że mają prawo do swoich własnych odczuć.

Autorka:
Mgr Kwiatoń Karolina
Psycholog, seksuolog, psychoterapeutka